Heddiw, mae Cyngor Blaenau Gwent wedi cymeradwyo ei gyllideb ar gyfer 2025/26, gan ddarparu hwb ariannol mawr-ei-angen i ysgolion a gwasanaethau hamdden, y mae'r ddau dan straen ariannol eithafol.
Er gwaethaf cynnydd yng nghyllid Llywodraeth Cymru o 4.8%—ychydig yn uwch na chyfartaledd Cymru—mae'r Cyngor yn dal i wynebu heriau ariannol enfawr. Mae costau cynyddol o chwyddiant, biliau ynni, a gofynion cynyddol ar wasanaeth yn parhau i ymestyn adnoddau i'r eithaf.
Mewn cyfarfod arbennig heddiw, cytunodd y cynghorwyr ar gyllideb sy'n amddiffyn gwasanaethau rheng flaen hanfodol ac yn sicrhau buddsoddiad sylweddol i addysg ein pobl ifanc gyda'r cynnydd mwyaf erioed mewn cyllid ysgolion, ochr yn ochr â chefnogaeth ychwanegol i wasanaethau hamdden a gynhelir gan Aneurin Leisure Trust.
Treth Gyngor i godi 4.95%—ymhlith yr isaf yng Nghymru, gyda chymorth i aelwydydd incwm isel
Bydd y Dreth Gyngor yn codi 4.95%, sy'n cyfateb i £1.22 yr wythnos ar gyfer cartref Band A a £1.42 i Fand B—sy'n cwmpasu dros 83% o eiddo ym Mlaenau Gwent. Er gwaethaf y cynnydd, mae hyn yn parhau i fod yn un o'r isaf yng Nghymru.
Yn bwysig, mae 91% o gartrefi ym Mlaenau Gwent yn is na'r eiddo Band D cyffredin, sy'n golygu na fydd y cynnydd blynyddol o £95 a ddyfynnir yn eang ar gyfer Band D yn berthnasol i fwyafrif helaeth ein preswylwyr. Bydd yr aelwydydd hyn yn gweld cynnydd llai.
Yn hanfodol, ni fydd llawer o aelwydydd incwm isel yn gweld unrhyw gynnydd o gwbl, diolch i'r Cynllun Gostyngiad y Dreth Gyngor, sy'n cefnogi'r rhai sy'n ei chael hi'n anodd talu eu biliau. Mae'r Cyngor yn diogelu'r cynllun hwn yn llawn gyda £10.5 miliwn, gan sicrhau cefnogaeth barhaus i'r rhai sydd ei angen fwyaf. Mae trigolion hefyd yn cael eu hannog i wirio a ydynt yn gymwys ar gyfer cynlluniau consesiynol eraill.
Dewisiadau Anodd i Gadw Gwasanaethau i Redeg
Mae misoedd o gynllunio ariannol gofalus ac ymgysylltu cyhoeddus wedi llywio’r gyllideb hon, sy'n blaenoriaethu mynd i'r afael ag anghydraddoldebau a chefnogi'r rhai mwyaf agored i niwed drwy Egwyddorion Marmot. Mae'r Cyngor hefyd wedi nodi £1.9 miliwn mewn arbedion a ffynonellau incwm newydd o dan saith thema allweddol, gan gynnwys:
- Cwtogi ac adolygu adeiladau
- Moderneiddio gwasanaethau drwy arloesi digidol
- Cynhyrchu incwm
- Prosiectau effeithlonrwydd ynni
Datganiad Arweinydd y Cyngor: ‘Gwasanaethau Ysgolion a Hamdden ar Fin Torri’
Dywedodd Arweinydd y Cyngor, y Cynghorydd Steve Thomas:
"Dyma un o'r cyllidebau anoddaf i ni orfod ei gosod erioed. Mae ein hysgolion a'n gwasanaethau hamdden ar fin torri oherwydd pwysau ariannol o ganlyniad i'r argyfwng costau byw, ac rydym yn gwneud popeth posibl i'w cefnogi. Y cynnydd mewn cyllid i ysgolion yw'r uchaf erioed, oherwydd rydym yn gwybod pa mor hanfodol yw addysg ar gyfer dyfodol ein plant.
"Rydym hefyd wedi cadw’r Dreth Gyngor mor isel â phosibl tra'n sicrhau ein bod yn dal i allu darparu'r gwasanaethau y mae pobl yn dibynnu arnynt. Nid oes modd osgoi penderfyniadau anodd, gyda chyllid Llywodraeth Cymru ond yn cynrychioli tua 80% o'n cyllideb. Fodd bynnag, rydym yn parhau i ddiogelu'r Cynllun Gostyngiad y Dreth Gyngor yn llawn, sy'n golygu y bydd llawer o aelwydydd incwm isel yn cael eu diogelu rhag y cynnydd hwn, ac ni fydd y rhan fwyaf o'r rhain yn talu unrhyw gynnydd o gwbl. Rydym yn annog preswylwyr i wirio a ydynt yn gymwys i gael cymorth. Darganfod mwy yma.
Gweithio gyda Chyngor Torfaen
Yn ddiweddar, cymeradwyodd Blaenau Gwent gydweithio agosach gyda CBS Torfaen, gan gynnwys rhannu Prif Weithredwr ar y cyd.
Ychwanegodd y Cynghorydd Thomas:
“Nid yw cydweithio â Thorfaen ond yn ymwneud ag arbed costau—mae'n ymwneud â sicrhau dyfodol ein gwasanaethau hanfodol. Trwy gyfuno adnoddau ac arbenigedd, gallwn wneud gwasanaethau'n fwy cynaliadwy a sicrhau y gallwn barhau i ddarparu ar gyfer ein cymunedau.”
